۱- ممنوعیت زنده گیری پرندگان شکاری از لحاظ علمی:‌
پرندگان شکاری در رأس هرم غذایی چرخه طبیعت قرار دارند . در چرخه طبیعت که بدون دخالت انسان در گردش است، موجودات علف خوار از گیاهان و رستنی ها تغذیه می کنند و خود این موجودات علف خوار غذای موجودات گوشتخوار را تشکیل می دهند. یکی از منابع غذایی پرندگان شکاری پرندگان دانه خوار هستند، ‌از جمله راسته گنجشک سانان، کبوتر سانان، بلبل ها، سارها و… ‌اگر جمعیت پرندگان شکاری کم شود در نتیجه جمعیت پرندگان دانه خوار افزایش یافته و تبدیل به یک آفت می شوند و به باغ ها، نخیلات و مزارع کشاورزی حمله می کنند و باعث ضررو زیان های اقتصادی به کشاورزان، باغداران و دامداران می شوند.
یکی دیگر از منابع غذایی پرندگان شکاری، جوندگانی مثل موش ها و خرگوش ها هستند. اینها نیز در صورت کاهش جمعیت پرندگان شکاری تبدیل به آفت شده و با خوردن ریشه غلات و صیفی جات خساراتی را به دنبال دارند.
منبع دیگر تغذیه ای پرندگان شکاری مارها و مارمولک ها هستند که افزایش جمعیت این خزندگان در صورت کاهش جمعیت پرندگان شکاری برکسی پوشیده نیست. همچنین پرندگان شکاری از حشراتی مثل ملخ ها تغذیه می کنند که جمعیت این گونه در سال های اخیر رشد بی سابقه ای پیدا کرده و زیان های فراوانی را به مزارع کشاورزی وارده کرده است .

 

 

 

 

۲- ممنوعیت زنده گیری پرندگان شکاری از لحاظ حقوقی:‌
همه می دانیم که بالاترین قانون هر کشور قانون اساسی است. در قانون اساسی ایران طبق اصل پنجاهم اشعار می دارد «در جمهوری اسلامی، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می گردد. از این رو فعالیت های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند ممنوع است» . لذا قانون اساسی، حفاظت از محیط زیست را وظیفه آحاد مردم می داند.
در قانون مدنی ایران نیز که در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی به تصویب رسیده است در ماده ۱۸۲، ‌قوانین شکار و صید را طبق نظامنامه مخصوص شکار و صید که بعداً‌ به تصویب می رسد می داند. این ماده به همراه ماده ۱۷۹ قانون مدنی اولین احکام قانونی در باب شکار محسوب می شوند.
آئین نامه ها و تصویب نامه های قانون شکار از این سال شروع و اصلاحاتی در سال های ۱۳۲۷، ۱۳۳۵، ۱۳۳۸ در آن صورت گرفت و در سال ۱۳۴۶ قانون شکار و صید شامل ۳۱ ماده تصویب شد. این قانون در سال های ۵۳ و ۷۵ اصلاح شد. طبق تبصره ۲ ماده ۱۳ قانون شکار و صید «هر کس مبادرت به زنده گیری، ‌شکار، خرید، فروش، ‌حمل، ‌نگهداری و صدور پرندگان شکاری از قبیل شاهین، ‌بحری، بالابان و دلیجه کند علاوه بر محکومیت به حداکثر مجازات مقرر در ماده ۱۳ به جزای نقدی از یک میلیون و ۸۰۰ هزار ریال تا ۲۰ میلیون ریال محکوم خواهد شد.»
ماده ۱۳ قانون شکار و صید اشعار می دارد هر کس مرتکب اعمال زیر شود به مجازات حبس از ۹۱ روز تا سه سال یا جزای نقدی از یک میلیون و ۸۰۰ هزار ریال تا ۲۰ میلیون ریال و در صورت تکرار به هر دو مجازات محکوم می شود.
همچنین سازمان حفاظت محیط زیست طبق بند ت ماده ۳ قانون شکار و صید اقدام به تعیین انواع جانوران وحشی، حیوانات حمایت شده و حفاظت شده و در معرض خطر انقراض کرده است که به استناد مصوبه ۱۶۸ شورایعالی حفاظت محیط زیست، مورخ ۳/۶/۷۸ راجع به تعیین گونه های جانوران وحشی مشمول قانون شکار و صید و طبقه بندی آنها پرندگان شاهین، بحری و بالابان در فهرست گونه های در معرض خطر انقراض و همچنین کلیه پرندگان شکاری در لیست گونه های حمایت شده و حفاظت شده قرار گرفته اند .
همچنین سازمان طبق بند ج ماده ۳ قانون مذکور اقدام به تعیین بهای جانوران وحشی از لحاظ مطالبه ضرر و زیان کرده است که به استناد مصوبه شماره ۱۷۰ مورخ ۱۱/۳/۷۹ شورایعالی حفاظت محیط زیست با اصلاحات بعدی راجع به بهای جانوران وحشی از لحاظ مطالبه ضرر و زیان بهای انواع شاهین، بحری، بالابان (چرخ)، طرلان و لاچین ۱۲۰ میلیون ریال و بهای دلیجه ها، کورکورها، سنقرها، ‌انواع ترمتای و لیل ۱۶ میلیون ریال است.
همچنین طبق ماده ۶۸۰ قانون مجازات اسلامی «هرکس بر خلاف مقررات و بدون مجوز قانونی اقدام به شکار یا صید حیوانات و جانوران وحشی حفاظت شده {حمایت شده} نماید به حبس از سه ماه تا سه سال و یا جزای نقدی از یک و نیم میلیون ریال تا هجده میلیون ریال محکوم خواهد شد.»

 

معاهدات بین المللی:
طبق ماده ۹ قانون مدنی عقود و معاهداتی که دولت ایران با دولت های خارجی منعقد می کند، در صورت تصویب در مجلس در حکم قانون است. از مجموع معاهدات زیست محیطی حدود ۱۸ کنوانسیون و پروتکل مورد پذیرش ایران قرار گرفته و سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان مرجع ملی، اجرای اکثر این معاهدات را برعهده گرفته است. برای نمونه می توان به سه مورد اشاره کرد که شامل پرندگان شکاری نیز هستند.
۱- اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (‌سازمان حفاظت جهانی) (IUCN)، ‌ایران در سال ۱۳۵۲ به موجب تصویب نامه هیأت وزیران به عضویت این اتحادیه درآمد هدف آن ترغیب جامعه جهانی به حفاظت از طبیعت و استفاده معقولانه و پایدار از منابع طبیعی است.
۲-کنوانسیون تجارت بین المللی گونه های جانوران و گیاهان وحشی در معرض خطر انقراض و نابودی (CITES). مجلس ایران در سال ۱۳۵۱ ماده واحدهای الحاق ایران به این کنوانسیون را تصویب کرد. هدف این کنوانسیون منع تجارت گونه های جانوران و گیاهان وحشی است که در معرض خطر انقراض قرار دارند. پرندگان راسته شاهین سانان در ضمیمه ۱ این کنوانسیون قرار دارند.
۳- کنوانسیون حفاظت از گونه های مهاجر وحشی: این کنوانسیون در سال ۱۳۵۸ هجری شمسی منعقد شده است. دولت های طرف این کنوانسیون متعهد شده اند که از گونه های مهاجر وحشی که قسمتی از دوره زندگی خود را به دلیل شرایط آب و هوایی و تغذیه ای در قلمرو ملی آنها می گذارنند، حفاظت کنند. پرندگان راسته شاهین در ضمیمه ۱ این کنوانسیون قرار دارند.

۳-ممنوعیت زنده گیری پرندگان شکاری از لحاظ شرعی (‌دینی):‌
در دین مبین اسلام دو نوع احکام داریم :
۱- احکام اولیه یا تاسیسی که شارع مقدس در کتاب (‌قرآن مجید) و سنت به آنها اشاره کرده است . به عنوان مثال در قرآن آمده است که مجازات شرابخوار ۸۰ ضربه تازیانه است که این مجازات از صدر اسلام تا کنون وجود داشته و قابل تغییر نیست.
۲- احکام ثانویه که قانونگذار حکومت اسلامی با توجه به شرایط و مقتضیات زمان اقدام به تصویب این قوانین می کند. به عنوان مثال قوانین جرایم رایانه ای. در بحث ممنوعیت زنده گیری پرندگان شکاری نیز با توجه به کاهش جمعیت این گونه ها که در اثر زنده گیری آنها توسط صیادان و قاچاق آنها به کشورهای حاشیه خلیج فارس صورت می گرفت، قانونگذار را بر آن داشت که در جهت حمایت و حفاظت از نسل این گونه ها اقدام به وضع قوانین شکار و صید کند.

سخن آخر:
پرندگان مهاجر شکاری در فصل پاییز به دلیل غریزه طبیعی که دارند و نیز به دلیل شرایط بد آب و هوایی (دمای زیر صفر و یخبندان) ‌و کمبود غذا در مرزهای شمالی مثل صحرای سیبری،‌ قفقاز، ارمنستان، ترکمنستان و کشورهای آسیانه میانه چند ماهی را به ایران ما مهاجرت می کنند و در زیستگاه های کشور حضور دارند و پس از طی این دوره با سرد شدن هوا در زمستان و اواخر پاییز و شروع باران های پاییزی به مسیر مهاجرت خود ادامه داده و به طرف مناطق گرمتر از جمله آفریقا حرکت می کنند و در نهایت در فصل بهار جهت زادآوری به شهرهای شمالی و مرزهای شمالی رفته و در آن جا زادآوری می کنند و بازهم همین چرخه ادامه پیدا می کند. پس بیایید طبق سنت های نیاکان و اجداد جنوبی های خونگرم میزبان های خوبی برای این میهمانان خسته و ناخوانده باشیم.